Tyra, vklíněná do zalesněného údolí mezi Ostrým a Javorovým, patří k nejmladším na Těšínsku. První zmínka pochází z roku 1621, ale teprve letopočet 1644, kdy se vydělila z Oldřichovic, je považován za rok jejího vzniku. V roce 1860 byla v Tyře postavena první škola, založen hřbitov a postavena dřevěná márnice.

V době reformace, ještě za života Dr. M. Luthera bylo již i toto území evangelické, neboť těšínský kníže Václav Adam z rodu Piastovců se stal horlivým stoupencem reformace. Evangelíci z Oldřichovic a Tyry patřili ke guckému evangelickému sboru, kde r. 1563 byl postaven dřevěný kostel. Nápisy na pavlačích v tomto kostele připomínaly sponzory z Oldřichovic, kteří podporovali stavbu kostela.

Po smrti Piastovců evangelíci na Těšínsku ztratili ochranu a dostali se pod přímou vládu Habsburků, kteří uplatňovali tvrdou rekatolizaci. V r. 1654 byly zamčeny a odebrány evangelíkům na Těšínsku všechny kostely a kaple, které vystavěli (celkem 51). Přes pronásledování lid v Oldřichovicích a Gutech zůstal věrný evangelickému vyznání. Vedle Godule v Komorní Lhotce, Zákamene v Nýdku, Równicy v Ustroniu se i v oldřichovických lesích evangelíci v těchto dobách scházeli k tajným bohoslužbám.

Když v r. 1709 byl založen evangelický sbor v Těšíně, evangelíci z Oldřichovic a Tyry patřili k tomuto sboru. Z těchto dávných dob se zachovala tradice jitřních vánočních bohoslužeb. V r. 1782 vznikly sbory v Bystřici nad Olzou a v Komorní Lhotce. Většina místních obyvatel patřila k bystřickému sboru.

Od r. 1899 se datuje založení evangelického sboru v Třinci. K tomuto sboru se připojila valná část oldřichovických evangelíků. Avšak obyvatelé části Oldřichovic jižně od dnešního kostela, včetně části Podgruň a obyvatelé Tyry nadále patřili k bystřickému sboru.

Původní dřevěná škola v Oldřichovicích – Rovni sloužila věrně přes 70 let svému účelu. V roce 1869 však na jejím místě byla vystavěna nová zděná školní budova, nad jejímž vchodem byla umístěna tabule s nápisem:

Szkoła Ewangl. ludowa w oldrzychowic. r.1869 nro 114

Rodzice baczcie! aby w młodości dziatki wasze szukały mądrości.

Objekt této „Staré evangelické školy“ měl sehrát v historii budoucího evangelického sboru významnou úlohu. V roce 1871 byla založena druhá škola v Oldřichovicích – Vsi a v r. 1906 vystavena nová polská škola v Oldřichovicích – Rovni. Budovy „Staré školy“ využívala obec dle svých potřeb, většinou jako byty.

Jaká to byla doba – společensko – politické pozadí doby vzniku a rozvoje oldřichovického sboru

Doba po 2. světové válce přinesla mnohé neděje na svobodnou budoucnost, které se však v mnoha případech změnily na trpká zklamání. Datum 25. 2. 1948 znamená nástup vlády Komunistické strany Československa a počátek totality. Společensko – politické změny, které se záhy začaly projevovat pronikáním totalitní komunistické moci do všech oblastí života společnosti, výrazně ovlivnily i dění uprostřed Slezské církve evangelické a. v.

Církve se dostaly pod přímý dozor a kontrolu ze strany státu. Ten sice zabezpečoval duchovním státní plat a poskytoval církvím určité hospodářské zabezpečení ze státní pokladny, zato je však zcela ovládal. Sám rozhodoval a uděloval, resp. odebíral pastorům i laickým pracovníkům souhlas k výkonu duchovenské, pastorační a kazatelské služby. Dozor a kontrolu nad církvemi stát prováděl prostřednictvím církevních tajemníků na úrovni okresů a krajů. Povinností každého faráře bylo informovat příslušného okresního tajemníka o veškerém dění ve sboru, žádat o souhlas v případě návštěvy nebo zastupování jiným farářem, předkládat ke schválení programy bohoslužeb, finanční rozpočet sboru, kandidáty k volbám do presbyterstev a žádat o souhlas při provádění hospodářských akcí. Zvláštní pozornost a kontrolu stát věnoval práci mezi dětmi a mládeží a také misijním aktivitám. Pastorační a sborová práce v těchto podmínkách byla velmi náročná.

Řadoví sborovníci a zejména angažovaní pracovníci neunikli rozvětvené síti Státní bezpečnosti, která taktéž bedlivě sledovala život věřících a sborů. K formám náboženského útlaku patřila všeobecně rozšířená kádrová politika na pracovištích a v zaměstnání. Věřícím bylo v mnoha případech znemožněno zastávat vedoucí a platově lépe ohodnocené funkce. K velmi účinným metodám zastrašování patřilo znemožnění studia dětem věřících rodičů nebo samotným mladým, kteří se aktivně angažovali ve sborové práci.

Tento nátlak zasadil všem církvím citelné rány. Měl však i své pozitivní stránky. Díky němu se zbožnost věřících stala upřímnější a vroucnější. Mnozí formální členové církve ji dobrovolně opustili, aby se vyhnuli případným problémům. Někteří křesťané začali pracovat tajně. Po domech se scházeli ke studiu Písma, organizovali tábory pro děti a mládež, vydávali samizdatové časopisy či jinou literaturu. Bylo to často velmi nebezpečné. Pán Bůh však celou práci chránil, církev neztratila na své dynamice a do značné míry čelila ateizaci.

IV. řádný synod Slezské církve evangelické a. v. konaný dne 25. 6. 1950 rozhodl o zřízení samostatných sborů: v Gutech, Hrádku, Těrlicku, Albrechticích, Suché, Stonavě, Karviné – Fryštátě, Karviné – Dolech, Třanovicích a v Oldřichovicích. Nově vzniklý sbor se tehdy vyznačoval dvěma charakteristickými rysy: velmi silným duchovním potenciálem a velmi slabým materiálním potenciálem.

Silný duchovní potenciál měl svůj původ ve skutečnosti, že obyvatelstvo obcí Oldřichovice a Tyra, které tvořily území sboru, bylo z valné většiny evangelického vyznání (asi 2200 osob). Rovněž díky požehnanému působení meziválečné „Społeczności chrześcijańskiej“ byla živá víra zakořeněná v mnoha srdcích. Na území sboru se na několika místech konaly nedělní besídky, působil zde pěvecký sbor i dechový orchestr a věřící se rovněž pravidelně scházeli na biblických hodinách.

Velmi slabý materiální potenciál nově vzniklého sboru byl dán skutečností, že věřící zde neměli ani kostel ani kapli, ani žádnou vlastní shromažďovací místnost. První bohoslužby se konaly v prostorách polské školy v Oldřichovicích – Rovni, v prázdninovém období ve hřbitovní kapli a několikrát ročně také ve škole v Tyře.

Na místo prvního pastora v Oldřichovicích nastoupil farář Karel Trombik, dosud působící jako katecheta na gymnáziu v Orlové. Jeho instalace se konala za hojné účasti věřících dne 2. 9. 1951 na škoním nádvoří u I. polské základní školy v Oldřichovicích – Rovni. Prvním kurátorem byl zvolen Pavel Kaleta z Oldřichovic č. p. 29. Sborový život se rychle rozvíjel a přes zhoršování politické situace v zemi v mnohých sborovnících rostlo nadšení a naděje.

Pozornost pastora a prvního presbyterstva se v těchto létech zaměřila na získání vlastních bohoslužebných prostor. Původním záměrem byla výstavba vlastního kostela v Oldřichovicích – „Na widzikowie“. Jiný návrh počítal s pronájmem sálu v restauraci Tacina. V roce 1954 se sbor zajímal o starý mlýn u Tyrky. Státní orgány již tehdy doporučily presbyterstvu zaměřit se na „Starou školu“. Na sborovém shromáždění v r. 1954 sborovníci přijali tento návrh jako prozatimní řešení. K uskutečnění tohoto záměru však bylo třeba mnoha modliteb, velkého úsilí a několika let čekání.

Fragmenty z pierwszej kroniki Zboru

Z protokołu, z dnia 8. 11. 1949, zanotował Ks. Eman Tlołka:

„W dyskusji bierze udział poważny i sędziwy presbiter Jan Motyka. Daje wyraz zadowolenia, że ma w Oldrzychowicach powstać nowy sbór. Powiada: ‚Chwytajmy się do dzieła, bo to sprawa Boża.’ Wszyscy zebrani jednomyślnie odgłosowali założenie samodzielnego zboru w Oldrzychowicach.”

Z dnia 22. 10. 1950 zanotował Jadamus Adam, kronikarz:

„Więc prezbiterzy jak Oldrzychowic i Tyry rejonowo się podzielili i obeszli zborowników, zyskali pokaźną sumę zwolenników, którzy by pragnęli, żeby powstał nowy zbór w Oldrzychowicach …”

Z roku 1953, zanotował Jan Macura, kierownik:

„… Już w roku ubiegłym przesłało prezbiterstwo podanie do prezydenta republiki, w którym prosiło o pozwolenie na budowę domu modlitwy w Oldrzychowicach. W odpowiedzi podała kancelaria prezydenta, że gdy dojdzie do budowy kościołów w naszej republice, Oldrzychowice będą uwzględnione ne pierwszym miejscu. Podanie podpisało 500 zborowników.”

Dnia 2. marca 1958, zapisał Jan Macura, kierownik:

„Ze sprawozdania wynika, że w roku 1957 odprawiono 75 nabożeństw. W nabożeństwach wzięło udział 8282 osób, co stanowi o 608 uczestników więcej, niż w roku ubiegłym. Było czynnych 10 szkółek niedzielnych, a to 6 v Oldrzychowicach i 4 w Tyrze. Uczęszczało do nich 160 dzieci.”

Wspomnienia pastora

Ewang. A. W. Zbór w Oldrzychowicach został założony 25. 6. 1950 za superintendentury Ks. Dr. Józefa Bergera, składający się z 2 gmin: Oldrzychowic i Tyry. Były to wioski, które należały do 25. 6. 1950 do Zboru w Trzyńcu i Bystrzycy. Pierwotnie myślano, że do Zboru w Oldrzychowicach będzie należała i Karpentna. Ale, że Zbór w Oldrzychowicach nic nie miał, Karpencanie odstąpili od tego zamiaru i zostali przy Zborze w Bystrzycy (viz. „Přítel lidu” z dnia 16. 9. 1951). Obszerny artykuł o oldrzychowickim zborze Ks. Mgr. Karola Santariusa, pastora w latach 1958 – 1995, znajduje się w kalendarzu ewangelickim 1972 na str. 90 – 92.

W nowozałożonym oldrzychowickim Zborze nabożeństwa odprawiano w I. polskiej szkole w Oldrzychowicach – Równi na parterze, chrzty, śluby, konfirmacje odprawiano w kościele w Trzyńcu. Powiatowi higienicy mieli zastrzeżenia i zakazano w szkole nabożeństwa odprawiać. Ostatnie nabożeństwo w szkole odprawiono 30. 3. 1958.

Od 4. 4. 1958 nabożeństwa odprawiano w domach prywatnych u Kotasów w Oldrzychowicach nr. 274 i dawnej piekarni u pani kierownikovej Kantorowej nr. 43. Pastor z pierwszego na drugie nabożeństwo musiał wraz z organistą przechodzić.

Budynek „starej szkoły” był własnością gminy (Schulgebäude), „Na základě dekretu Těšínské komory ze dne 1. září 1792 – vloženo vlastnické právo obci Oldřichovice“ (Výpis z Pozemkové knihy z 14. 5. 1970). Bubynek byłej „starej szkoły” był więc majątkiem gminy politycznej.

Uśiłowano o to, by nabyć budynek dawnej „starej szkoły” w Oldrzychowicach 114, wybudowanej w latach 1869 – 1870 (gdzie przedtem stała drewniana szkola wybudowana w roku 1782, według niektórych 1792.) W tejże „starej szkole” były mieszkania. Cztery mieszkania były na dole, w giblu mieszkanie było dla 1 osoby, na górze od południa było mieszkanie dla 1 rodziny, 1 osoba mieszkała na dole – tam, gdzie jest dziś kuchenka. Cała „stara szkoła” była szczelnie zajęta.

Urząd Parafialny Ew. A. W. Zboru, który miał kancelarię u pana Pawła i Anny Tasków w Oldrzychowicach nr. 339, delikatnie, ale zdecydowanie usiłował według ówczesnych trudnych warunków o nabycie „starej szkoły”, gdyż ma wieżę i wygląda jak podgórski kościółek.

Po długich zabiegach, prośbach, nawet brygadach (przy budowie obory na Zagórzu, chlewu w Oldř. Wsi.) Miejscowa Rada Narodowa wynajeła Zborowi tylko połowę budynku „starej szkoły” z wieżą tylko na okres 15 lat (od 15. 11. 1958 – 15. 11. 1973.) Dnia 5. 12. 1958 spisano na MRN w Oldrzychowicach umowę. Zbór musiał płacić Miejscowej Radzie Narodowej każdego roku czynsz (viz. dokumentację zborową.) Takie były w Oldrzychowicach warunki. Dziś się temu nie chce ani wierzyć, że tak było.

Zbór na własne koszta przebudował owe 2 mieszkania w I. połowie budynku na kościół, przybudował wejście do kościoła, małą zakrystię i wychodki. Poświęcenie obdyło się 2. 5. 1959. Była to sobota wolna od pracy. Odtąd zaczęto odprawiać nabożeństwa i wszelkie funkcje w małym kościele. Dnia 1. 11. 1959 Ks. Karol Santarius był więc instalowany na pastora Zboru tylko we wynajętym kościele.

Niektórzy ludzie pytali się, gdzie pójdzie Zbór, jak skończy się umowa za 15 lat. ówczesny pastor odpowiadał im: „Bóg sobie obmyśli.” I. Moj. 22, 8. Tak odpowiedział Abraham Izakowi, kiedy pytał, gdzie jest ofiara.

Dano zrobić ławki do kościoła. Plan na ławki namalował projektant p. Karol Kajzar z Oldrzychowic 408 według ławek w bystrzyckim kościele.

Mała salka obok kościoła.

Pod koniec roku 1961 prezbiterstwo chciało uzyskać jakieś miejsce rezerwowane na krzesła, stare ławki i ewentualnie na prowadzenie szkółek i nauki konfirmandów. Właścicielem miejsca koło I. połowy „starej szkoły” stał się Zbór dopiero 1. 2. 1966. Miejscowa Rada Narodowa pozwoliła wybudować na ich polu, obok wychodków, małą salkę.

Było trzeba się zwrócić do sekretarza dla spraw kościelnych we Frýdku-Místku z prośbą, byśmy mogli czerpać z naszych zborowych pieniędzy na materiał małej salki. Sekretarz dla spraw kościelnych (církevní tajemník) po dluższej rozwadze uwolnił nam 28. 12. 1962 ze zborowych pieniędzy kwotę 3000 Kčs na zakupienie materiału (heraklit, czarną blachę, drzewo.) Były właśnie inwentury. Wszystkiemu podołaliśmy. Wybudowaliśmy małą salkę i poświęciliśmy ją na godzinie biblijnej dnia 6. 6. 1963.

Dokładne plany na budowę małej salki namalował emerytowany budowniczy i skarbnik zborowy Jan Szmek z Oldrzychowic 272, który był bardzo zasłużony dla Zboru.

W małej salce przy wychodkach uczono przez pewien czas naukę konfirmacyjną, odbywały się próby chóru i cztwartkowe godziny biblijne.

Nowe elektryczne harmonium

Na początku roku 1962 zwróciło się nasze prezbiterstwo z prośbą do Závodu varhany Krnov, aby przybyli do nas fachowcy i ocenili nasz kościół i polecili nam, jaki instrument muzyczny by się do niego nadawał (myśleliśmy pierwotnie o małych organach).

Na wiosnę 1962 przybyli do nas 2 fachowcy z Krnova i po dokładnym obliczeniu kubatury i akustyki orzekli, że do naszego kościoła nadawać się będzie pedałowe harmonium i zostanie ustawione tam, gdzie dotychczas jest, które na zamówienie są nam gotowi zrobić.

Bylo trzeba załatwić na Krajowej Radzie Narodowej u sekretarza dla spraw kościelnych w Ostrawie pozwolenie na uwolnienie pieniędzy z naszej zborowej kasy na zakupienie instrumentu muzycznego i samotne pozwolenie na zamówienie tegoż.

Było trzeba kilkokrotnie wyjechać do Krnova, aby przyśpieszyć wyrobę instrumentu. Wszystko się udało.

Dnia 9. 12. 1962 poświęcono nowe pedałowe harmonium. O poświęceniu czytamy w „Příteli lidu” z 17. 2. 1963. Poświęcił go miejscowy pastor Ks. Mgr. Karol Santarius. Pedałowe harmonium ma 2 manuały po 5 oktawach, 61 tonów, 16 registrów i jest o napędzie elektrycznym.

Kupno pierwszej połowy „starej szkoły”

Urząd Parafialny w Oldrzychowicach czynił wszelkie zabiegi, aby tę wynajętą I. połowę budynku „starej szkoły” odkupić od Miejscowej Rady Narodowej. Tłumaczył to wymagającą naprawą, wymianą okien, ubezpieczeniem itp. Po długich prośbach, zabiegach sprawa kupna I. połowy powiodła się. Było trzeba więc urzędowego, powiatowego geometry. „Stara szkoła” została rozmierzona 5. 10. 1965. Kontrakt kupna spisano 1. 2. 1966. Spisano go u notariusza we Frýdku. Ewang. A. W. Zbór w Oldrzychowicach zapłacił Miejscowej Radzie Narodowej za I. połowę budynku „starej szkoły” 20901 Kčs (viz planki geometryczne i kontrakt kupna.) Kalendarz ewang. 1967, str. 61.

Krzyż na wieży kościoła

W lecie 1966 naprawiano tynk i nacierano blachę na wieży. Na wierzchołku wieży była uszkodzona chorągiewka z czarnej blachy z wyciętym napisem 1927. Był to rok 1927, kiedy pożar spalił budynek i dano nowy dach na budynku i na wieży.

Dlatego, jak należy być na wieży ewangelickiego kościoła, wzniesiono stosowny krzyż na wierzchołek wieży dnia 27. 8. 1966 w godzinach popołudniowych.

Przybudowa części ołtarzowej (16. 4. – 1. 9. 1968)

Prezbiterstwo prowadzone miejscowym pastorem Ks. Konseniorem Mgr. Karolem Santariusem nie zaspokoiło się kupnem I. połowy budynku „starej szkoły”, ale szło zrównoważonym krokiem dalej. Dla braku miejsca w kościele, zażądało przybudowy kościoła, gdyż nie było możliwości w tym czasie uzyskania całego budynku „starej szkoły”. Zaś ta sama droga. Prośby, zabiegi, usiłowania, nie danie się niczym zniechęcić i zastraszyć. Ani centymetra w tył, jak często mawiał ówczesny pastor. Najpierw musiano namalować i przedłożyć Miejscowej Radzie Narodowej projekt próbnych planów, jaka ta przybudowa będzie. Po długich staraniach i zabiegach Miejscowa Rada Narodowa wystawiła pozwolenie na przybudowę części ołtarzowej i większej zakrystii dnia 13. 3. 1968.

Dnia 1. 4. 1968 wyzyskał Ks. pastor na Krajowej Radzie Narodowej u sekretarza dla spraw kościelnych w Ostrawie zgodę państwową na uwolnienie kwoty z naszej kasy 30000 Kčs i pozwolenie na przybudowę (Přítel lidu z dnia 30. 6. 1966). (Dla porównania jedna cegła kosztowała w ten czas 0,55 Kč.)

Według Księgi Protokołów prezbiterstwa całe prezbiterstwo stało się komitetem przybudowy kościoła a przewodniczący prezbiterstwa Ks. Konsenior Mgr. Karol Santarius stał się przewodniczącym przybudowy części ołtarzowej i większej zakrystii. Dalej w Księdze Protokołów z dnia 7. 4. 1968 z ówczesnych czasów czytamy, że Ks. Karol Santarius oświadczył, że jest gotów troszczyć się o materiał budowlany i o siłę roboczą. Najpierw było trzeba wybudować 4 szopki tam, gdzie są dziś garaże i kotłownia dla reszty lokatorów z drugiej połowy, która w ten czas jeszcze należała gminie. Dalej było trzeba rozebrać stary kamienny chlew, chlewki i stodołę, aby na ich miejscu wybudować większą zakrystię i część ołtarzową kościoła. Pracy było bardzo, bardzo wiele a cóż dopiero przybudowa kościoła. Tu należy jeszcze raz z odległości czasu podziękować wszystkim tym, którzy przychodzili z pomocą i byli bardzo ofiarni, by dom Boży powiększyli. Nie wszystkich potrafimy już wymienić, ale mamy żywo w pamięci już będących na wieczności emerytowanego budowniczego i skarbnika Zboru ś. p. Jana Szmeka z Oldrz. 272, projektanta wszystkich planów ś. p. Karola Kajzara Oldrz. 408, kierownika szkoły, organistę i prezbitera ś. p. Jana Macurę Oldrz. 265, murarza i prezbitera ś. p. Karola Szmeka Oldrz. 478 i prezbitera ś. p. Franciszka Janeczkę Oldrz. 194 – mistrza blacharskiego oraz kościelną z tych czasów p. Annę Walachową Oldrz. 383 i jej rodzinę.

Całą budowę bardzo szybko przeprowadzono od 16. 4. 1968 do 1. 9. 1968. Jeszcze w grudniu 1968 dano dorobić 12 przednich ławek.

Poświęcenie przybudowy odbyło się 1. 9. 1968. Sprawozdanie o poświęceniu części ołtarzowej i większej zakrystii znajduje się napisane w „Příteli lidu” z dnia 27. 10. 1968.

Kupno II. połowy budynku „starej szkoły”

Urząd Parafialny w Oldrzychowicach nie ustał, nie spocznął. Podał znowu prośbę o kupno II. połowy „starej szkoły”. Znowu ta sama droda – zabiegi, prośby, taktyka, że budynek jest na rozdrożu w malowniczym środowisku będzie pięknie otynkowany, pokryty blachą, ogrodzony płotem będzie ozdobą Oldrzychowic. Chciano w II. połowie budynku „starej szkoły” urządzić urząd pocztowy z zakratowanymi oknami. Wreszcie Zborowi udało się dla całości budynku osiągnąć swój cel. Spisano kontrakt kupna dnia 29. 8. 1969. Zbór zapłacił za II. połowę Miejscowej Radzie Narodowej w Oldrzychowicach 36660,71 Kč (KE 1970, str. 91). Cały budynek „starej szkoły” stał się własnością Ewang. A. W. Zboru w Oldrzychowicach.

W roku 1974 jesieniu a cały budynek z wieżą otynkowano (KE 1976, str. 93 – 97)

Po wyprowadzeniu się lokatorów z II. połowy szkoły, względnie po ich śmierci można było myśleć o przeróbce II. połowy, dać zrobić plany na urządzenie dzisiejszej salki i kuchenki. Najpierw urządzono małą salkę od sklepu, bo w drugiej części II. połowy starej szkoły mieszkała jeszcze jedna samotna osoba. Salka v II. połowie ma dziś te same rozmiary, które miała klasa w dawniejszych latach (1870 – 1908). Salę w II. połowie poświęcono dnia 1. 2. 1990. Czytamy o tym w „Příteli lidu” z dnia 21. 5. 1990 str. 10, 11 i 13. żaden z nowozałożonych zborów w roku 1950 nie miał tyle trudności, jako Zbór w Oldrzychowicach.

Wszystkie starania, zabiegi, liczne wyjazdy do urzędów nie były daremne i marne. Zbór Ewang. A. W. w Oldrzychowicach, jego prezbiterstwo, oraz pastor stanęli w ówczesnych trudnych czasach na wysokości swego zadania i okazali swe przywiązanie do wiary i swego wyznania, ba z budynku „starej szkoły” urządzili kościół, salę i mieszkanie dla pastora – wiejski kościołek.

Z okazji 50-cio lecia isnienia samodzielnego Ewang A. W. Zboru w Oldrzychowicach, jako emerytowany i długoletni Jego pastor (1958 – 1995) życzę Mu łaski i pomocy Bożej, by się rozrastał, by był swiatłem na górze leżącym.

życzę Księdzu Pastorowi, Prezbiterstwu, Kuratorowi, Pracownikom Zborowym, przyszłym pokoleniom, przyszłym pastorom i pracownikom zborowym naszego Ewang. A. W. Zboru w Oldrzychowicach błogosławieństwa Bożego w pracy i Jego opatrzności.

Výňatky z nové sborové kroniky

1. října 1995, zapsal Vladimír Zientek, kronikář a zapisovatel.

„Loučení s farářem konseniorem K. Santariusem. Kostel je naplněn do posledního místa. Všechny liturgické skupiny chtějí poděkovat svému faráři hudbou, písní nebo Božím Slovem za jeho dlouholetou a obětavou práci, kterou vykonával v těžkých chvílích totality a plnil ji až dodnes. Zazpívaly také děti z obou nedělních besídek a slovem mu poděkoval biskup naší církve Vladislav Volný i kurátor našeho sboru Jiří Rucki.“

21. dubna 1996, zapsal Vladimír Zientek, kronikář a zapisovatel.

„V neděli 21. dubna 1996 jsme měli možnost účastnit se slavnostního shromáždění v našem chrámu. Ještě před zahájením přivítala účastníky oldřichovická dechová hudba, známá ze své dlouholeté činnosti. Do přeplněného chrámu vešli presbyteři místního sboru a duchovní naší církve. Nadešel čas zahájení slavnosti instalace pastora Bohdana Tasky …“

24. prosince – Štědrý den (zapsal kronikář)

„Dnes poprvé v našem sboru se konají štědrovečerní bohoslužby místo jitřních. Letošní jsou společné a chrám je do posledního místa zaplněn.“

Miejsce i działalność Społeczności Chrześcijańskiej w oldrzychowickim zborze

Początki pracy Społeczności Chrześcijańskiej (SCh) w Oldrzychowicach

Praca godzin biblijnych rozpoczęła się Oldrzychowicach w roku 1906. Najpierw zbierano się na różnych miejscach, rok później znalazło się stałe miejsce – u brata Kotasa (listonosza) we Wsi, który był aż do roku 1920 opiekunem i propagatorem tej pracy. Godziny biblijne odbywały się regularnie każdą drugą niedzielę po południu a słowem usługiwali bracia laicy przeważnie z Cieszyna (brat Cymorek – przewodniczący Społeczności Chrześcijańskiej, bracia Stebel i Sikora) oraz z Trzyńca (bracia Dzik, Czapla) i inni. Działalność ta nawiązywała do przebudzenia duchowego, jakie miało miejsce na Śląsku Cieszyńskim na początku naszego stulecia.

W roku 1919 powstała w Oldrzychowicach szkółka niedzielna dla dzieci. Pierwszymi opiekunami byli dwaj młodzi bracia z Trzyńca – Szczuka i Sikora, później pracą zajęli się Anna Mazurowa (córka Kotasa listonosza) i jej mąż Jan Mazur . Szkółki odbywały się każdą niedzielę dopołudnia. Po skończeniu pierwszej wojny światowej doszło do ożywienia pracy. Ludzie po przeżytych zgrozach wojennych szukali duchowego punktu oparcia i frekwencja ludzi uczęszczających na godziny biblijne wzrosła. Ludzie chcieli wyrazić swą wdzięczność Bogu i uwielbiać go pieśnią. Dnia 7. sierpnia roku 1921 odbyła się pierwsza próba chóru mieszanego. Ćwiczeniem chóru zajął się br. Józef Kotas (senior, syn Kotasa listonosza), który całe swoje życie poświęcił tej sprawie. Stałym miejscem zebrań i prób chóru była stara drewniana chatka br. Kotasa we wsi. Trzy lata później, a więc w roku 1924, powstała wśród młodych myśl zorganizowania orkiestry dętej.

Samodzielne koło Społeczności Chrześcijańskiej (SCh) w Oldrzychowicach zostało zarejestrowane ze swoim własnym statutem w roku 1936. Pierwsze walne zebranie odbyło się 30. kwietnia 1936 u s. Sikorowej, gdzie został wybrany zarząd koła w liczbie 12 osób oraz zarejestrowano 66 członków koła. Głównym celem koła było prowadzenie godzin biblijnych, ćwiczenie śpiewu w chórze oraz orkiestry dętej, działalność wśród młodzieży i organizacja pracy szkółki niedzielnej. Zebrania SCh, chociaż skromne, przynosiły owoc. Wielu ludzi znalazło w nich Jezusa Chrystusa jako osobistego Zbawiciela i kroczyło za nim wiernie aż do śmierci.

Okres powojenny i lata reżymu komunistycznego

II. wojna światowa przerwała pracę SCh w Oldrzychowicach. Dużo braci musiało pójść na wojnę. Był rozwiązany chór i orkiestra dęta i tylko nieliczna grupa schadzała się po domach. Po wojnie z wielką wdzięcznością Panu za pokój zaczęto się zbierać na godziny biblijne u brata Janka Mazura we Wsi a później i w Równi u siostry Sikorowej. Również wznowiona została działalność orkiestry dętej, która tradycyjnie grywała na wycieczkach szkółki niedzielnej „w Kramaryszce“ u Dziadków i na rocznicach chóru u Cienciały „na Pasieczkach“. Orkiestra dęta też brała udział w wielkich zjazdach ewangelizacyjnych we Zlinie w latach 1949-1952.

Pracy w chórze mieszanym podjął się brat dyrygent Józef Kotas (senior). Z powodu jego późniejszego zaangażowania się w zborze trzanowickim prowadzenie chóru przejściowo przejmuje profesor Karol Hławiczka i brat Jan Roik. W roku 1956 po powrocie ze służby wojskowej w prowadzeniu chóru mieszanego zaangażował się brat Karol Wałach. W kronice Społeczności Chrześcijańskiej w Oldrzychowicach pisze: „W latach 1958-59 był nasz chór najliczniejszy. Dużo też do tego przyczynił się miejscowy br. pastor Trombik, który na konfirmacji polecał młodym pracę w chórze a często i z ambony pozytywnie wyrażał się o pracy misyjnej.“ Siostra Lenka Sobek pomagała w pracy chóru, zastępując br. Wałacha w czasie jego nieobecności z powodu choroby a później sama zakłada chór żeński.

Corocznie też były organizowane wycieczki autobusowe i urządzano wycieczki na okoliczne góry często w połączeniu z młodzieżą z innych kół SCh. Chór też organizował na naszym terenie 3-dniowe kursy biblijne pod namiotami. Pierwsze takie spotkanie było w roku 1962 na Brózdowych „Łączkach“. Największy obóz namiotowy miał miejsce w roku 1969 u brata Józefa Jadamusa na Łyścu (obecnie „Pod Lipą“), gdzie było około 90 namiotów. W obozie uczestniczyła młodzież i orkiestry dęte ze wszystkich kół SCh. Spotkanie było dobrze zorganizowanie włącznie z zapleczem technicznym jak oświetlenie elektryczne i nagłośnienie. To miejsce bardzo spodobało się wszystkim i powstała myśl, by dla pracy misyjnej wytworzyć do tego przeznaczony ośrodek. Tak zrodziła się idea przebudowy ośrodka na Łyścu dziś znanego jako „Pod Lipą“.

Wielką tradycją cieszyły się zawsze godziny biblijne w Oldrzychowicach. Po wojnie odbywały się one we Wsi u brata Jana Mazura a później w Równi u siostry Sikorowej, gdzie mieszkająca tutaj Hania Kotasowa, przygotowywała swój pokój za kuchnią na godziny biblijne, odbywające się co dwa tygodnie w niedzielę i każdy czwartek. Długoletnimi pracownikami godzin biblijnych byli bracia Paweł Mazur, Jan Pomykacz, Jan Roik i Paweł Jadamus. Usługiwali oni wiernie co niedziela Bożym Słowem i praca ta wymagała z ich strony wielkiego poświęcenia. Siostra Hania Kotasowa przeprowadziła się później do izdebki na poddaszu a mieszkanie po niej wynajął brat Jerzy Kotas (krawiec) ze swoją rodziną. (Chodzi o dom, gdzie dziś mieszka p. Szurmanowa). W przeciągu lat 50-tych i na początku lat 60-tych w ich mieszkaniu odbywały się nie tylko godziny biblijne, ale również szkółki niedzielne, próby chóru mieszanego, męskiego oraz orkiestry dętej. Po adaptacji części starej szkoły na kościół, niedzielne godziny biblijne przeniesiono tam i godziny zaczęły się odbywać co niedziela. Młody wtedy pastor zboru Karol Santarius regularnie uczestniczył w tych zebraniach i usługiwał Słowem.

Wybitnym działaczem koła SCh w Oldrzychowicach w latach 70-tych i 80-tych był brat Karol Wałach wraz z swoją żoną Amalią. Życie obojga z nich było do ostatnich chwil wypełnione żywym zainteresowaniem o działalność misyjną. Za dni reżymu komunistycznego ich dom służył jako miejsce tajnych zebrań z gośćmi z zagranicy, którzy często nocą przywozili literaturę chrześcijańską. Tutaj odbywały się spotkania szkółkowców z siostrami Trudi Kulman i Martą Heidinger z USA (z organizacji Child Evangelism Fellowship). Tutaj gościli tacy ludzie jak Herma Stipper z RFN i inni, którzy w różny sposób wspierali pracę misyjną na Śląsku. Przez taką działalność brat Karol narażał bezpieczeństwo własne i swojej rodziny. Pan Bóg jednak w dziwny sposób ochraniał sobie to miejsce. Tradycyjne spotkania „Za Tyrką“ w dniu Święta Wylania Ducha Świętego również odbywały się przy ich domu.

Brat Karol Wałach poświęcał wiele czasu organizacji pracy misyjnej (SCh) w Oldrzychowicach. Jego zasługą inicjowano kupno oraz początkową przebudowę ośrodku na Łyścu („Pod Lipą“), gdzie już za czasów reżymu komunistycznego odbywały się nie tylko coroczne obozy dla dzieci i młodzieży podczas wakacji, lecz również tajne szkolenia dla pracowników młodzieżowych i godzin biblijnych. Sam brat Karol Wałach aktywnie udzielał się przy organizowaniu tych spotkań. W służbie dla Pana wykorzystywał również swych zdolności technicznych. Własnoręcznie kopiował nuty, materiały dla szkółkowców, skrypta dla biblijnych szkoleń pracowników i inne materiały na niezarejestrowanym (tajnym) powielaczu (cyklostylu). Niektóre materiały samizdatowe własnoręcznie wiązał do formy książkowej.

Brat Karol Wałach wykonywał również niektóre znaczące funkcje w lokalnym zborze oraz w zakresie całokościelnym. Był długoletnim skarbnikiem zboru oldrzychowickiego (od roku 1975), a od roku 1989 kuratorem ogólnokościelnym. W pracy misyjnej (SCh) był przewodniczącym lokalnego koła braterstwa od roku 1977 a po śmierci pastora Władysława Santariusa był czołowym przedstawicielem pracy misyjnej na naszym terenie.

Po roku 1989 – czasy wolności religijnej

Dla zboru oldrzychowickiego był rok 1989 rokiem pilnej pracy nad przebudową sali zborowej obok kościoła. Po długich usiłowaniach połączonych z wieloletnimi modlitwami udało się w końcu osiągnąć długo upragniony cel. W pierwszej fazie była przebudowana (poszerzona) sala zebrań wraz z kuchnią i zapleczem socjalnym. Przebudowa była powiązana z wielkim poświęceniem pracowników zborowych a zwłaszcza braci ze SCh. Oficjalne otwarcie sali odbyło się dnia 1. lutego 1990. I tak na miejscu, gdzie niegdyś była ewangelicka szkoła, znowu schodzą się dzieci na szkółkę niedzielną, zgromadza się młodzież wokół Słowa Bożego, odbywają się próby chórów i orkiestry dętej, schodzą się bracia starsi na comiesięczne spotkania braterstwa. Po śmierci brata Karola Wałacha w roku 1990 przewodniczącym koła SCh w Oldrzychowicach staje się Jerzy Rucki (kurator zboru oldrzychowickiego od roku 1987) a od roku 1992 pracę SCh prowadzi brat Władysław Chodura. Dyrygentem chóru mieszanego stał się w roku 1990 Jan Kaleta, który również prowadzi orkiestrę dętą.

W nowych warunkach politycznych zostaje znów oficjalnie zarejestrowana praca przebudzeniowa (misyjna) pod nazwą Křesťanského Společenství – Społeczności Chrześcijańskiej, nawiązując tak do przedwojennej SCh. Stało się tak dnia 13. lutego 1991. Nowe warunki w Śląskim Kościele Ewangelickim A.W. (ŚKEAW) powodują, że praca SCh może teraz rozwijać się bez przeszkód. Nowe przewodnictwo Kościoła deklaruje otwartość i przychylność wobec ruchu przebudzeniowego i SCh. W tym kierunku rozwija się również w ostatnich latach praca zborowa w Oldrzychowicach, kiedy pastorem zboru od roku 1995 jest Bohdan Taska.

Podsumowanie

1. Dokumenty historyczne dowodzą, że praca SCh w Oldrzychowicach istniała na kilkadziesiąt lat przed założeniem zboru ewangelickiego a.w. w tej wiosce.

2. Działalność SCh zawsze skupiała się wokół organizowania szkółek niedzielnych dla dzieci, godzin biblijnych, chórów, orkiestry dętej oraz pracy wśród młodzieży. Na podstawie danych historycznych można stwierdzić, że bez SCh nie istniałyby dziś w Oldrzychowicach szkółki niedzielne, godziny biblijne, chóry i orkiestra w tej postaci, jak je znamy.

3. Praca SCh była i jest nosicielką ruchu przebudzeniowego wewnątrz Śląskiego Kościoła Ewangelickiego A.W. na terenie Oldrzychowic. Na przestrzeni niemalże jednego wieku wiele młodych serc zdecydowało się do aktywnego naśladowania Jezusa Chrystusa dzięki dążeniom ewangelizacyjnym SCh.

4. Współczesny optymalny stan co do współpracy między zborem ŚKEAW i miejscowym kołem SCh w Oldrzychowicach może wywoływać złudzenie, jakoby osobna działalność SCh stała się obecnie prawieże zbędną. Jednakże długoletnia historia ruchu przebudzeniowego w ramach kościoła ewangelickiego na terenach Śląska Cieszyńskiego i za granicą uczy nas, że ruch ten nie zawsze był przychylnie przyjmowany przez przywódców kościoła. A że historia lubi się powtarzać, warto więc i dziś usiłować o to, by tożsamość ruchu Społeczności Chrzesćijańskiej była zachowana jako dziedzictwo duchowego przebudzenia dla przyszłych generacji.